KOORDİNATÖRÜN Önsözü

Yazar Alev Alatlı’nın, internette kendi adını taşıyan bir tartışma ortamı, yani alevalatli@egroups.com adresli e-posta grubunu kurmasının üzerinden iki aylık bir süre geçmişti ki, grup üyeleri arasında tartışmalar, yanlış anlamalar ve önyargılar nedeniyle giderek verimsizleşti. Karşıt görüşler etrafında gruplaşmalar başladı. Söylenenlerle onlardan anlaşılanlar arasında giderek bir uçurum oluşuyordu. Tartışmalar, neredeyse, “söylenenlere değil, söyleyenlere karşı olma” şeklinde sürdürülüyordu ve dolayısıyla sağlıklı bir düşünce alışverişi gerçekleşemiyordu. Ne söyleyen söylediğini anlatabiliyor, ne de okuyan söyleneni anlıyordu. Tam bu sırada, e-posta grubunun posta kutularına Alev Alatlı’nın “eksikli ve mahzun” konulu mektubu düştü:

             Bu duyguyu tanıyacaksınız: “Siyaset Meydanı”nı ya da benzer bir programı seyrettikten, basında bir haber okuduktan ya da politikacıların, örneğin nükleer santral, örneğin enflasyon, konularındaki konuşmalarını dinledikten sonra insanın içinde kalan duygu. Argümanların sonuçsuz, soruların cevapsız, hükümlerin havada kaldığı duygusu. Tuhaf bir umarsızlık duygusu. Umarsız, çünkü meselenin bir de (yıllar yılı susturulmuş insanların doğal karşılanması gereken tepkisi olsa gerek) söylenene muhalefet etmenin “demokratik konuşma hakkını ihlal” anlamına geliyor olması gibi yaygın bir anlayış var. “Vardığın sonuca değil, sonuca varış şekline karşıyım” alışık olduğumuz bir murakabe mekanizması değil.      Korkarım, akıl yürütmenin, muhakemenin, bir takım kuralları olduğuna, bu kuralların matematik kurallarına benzediğine arkadaşları ikna edemedim. Nasıl ki, matematik kurallarına uymayan bir matematikçi düşünülemez, mantık kurallarına uymayan bir iddia/bir argüman sahibi de düşünülemez - bu hususu açıklamakta da yetersiz kaldım, besbelli.

 Alev Alatlı, daha sonra, hatalı akıl yürütmenin tartışmaları geçersiz, tutarsız  bazı sonuçlara götürdüğüne işaret etti.  Hatalı çıkarımlar sonucu ortaya çıkan sonuçlara boş, temelsiz, asılsız sözlerin Batı düşünce dünyasında ”Fallacy”, safsata olarak nitelendirildiğine ve dışlandığına dikkat çekerek,  bu konuda yapılmış bir sitenin grup içinde incelenmesini önerdi.

Bir süre sonra grup, bu sitedeki safsataları Türkçe’ye çevirmeye karar verdi. O günlerde Cahit Akın’ın yaptığı işbölümüyle, adı geçen sitedeki 38 safsata, Sinan Canan, ve Ayşe Şule Eriçok ve  Aylin Özden Öktem tarafından Türkçe’ye çevrildi. Hulusi Çınar, Mehmet Sülkü, Mehmet Yasak, Barış Poyrazoğlu, Gönül Demez, Fatma Kılıç, M. Akın Yılmaz'ın katkılarıyla ortaya çıkan projeyi Mehmet Sayım Karacan düzenledi ve bazı güncel örnekler ekledi. Proje bu haliyle Alev Alatlı’nın web sitesine kondu (www.alevalatli.com). Daha sonra Nurcan Karacan, internetteki, safsata ile ilgili bütün web sitelerini tarayarak, yaygın safsata türlerini belirledi, mevcut çalışmaya yeni safsata türlerini ekledi, ve bu safsataları, anlamayı kolaylaştıracak şekilde, üst başlıklar halinde gruplandırdı. İnceleme aşaması, konuyla ilgili kitapları da kapsayarak genişletildi.

M.Akın Yılmaz, Mehmet Yasak, Ayşe Şule Eriçok, Taner Akbaş, Mehmet Sayım Karacan, Barış Poyrazoğlu, Nurcan Karacan, Yonca Hancıoğlu, Hakan Erdil, Koray Aydın ve Emin Gürbüz tarafından gruba gönderilen örnek safsatalar, Mehmet Sayım Karacan, Barış Poyrazoğlu ve Taner Akbaş tarafından, grupta yapılan tartışmalar da dikkate alınarak, türlerine göre düzenlendi, bu düzenlemeyle ilgili açıklamalar yapıldı. Mehmet Sayım Karacan tarafından metne çeşitli karikatürler yerleştirildi.  Son olarak, ortaya çıkan metin, Cahit Akın ve Alev Alatlı tarafından gözden geçirilerek elinizdeki kitabın içeriğine ulaşıldı.

            Kitapta yer verilen metinler, herkesin ulaşabileceği kaynaklardan, toplumun  her kesiminden insanların okuduğu yayınlardan seçilmeye çalışıldı.  Ortak özellikleri, güncel safsatalara iyi örnekler içermeleridir.   Zaten amaç, herhangi bir kişinin yazarlığını ya da kişiliğini yermek değil, meselenin e-grubumuzun üyeleri ve bu kitapçığın okurları tarafından    daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır.   İleriki sayfalarda göreceğiniz üzere  bazen bir metin birden fazla  safsata türü de içerebilmektedir.  Böyle durumlarda  saptanan örnekleri öncelikle  en iyi temsil ettikleri düşünülen safsata türü kategorisine yerleştirildi. Bazen de aynı metin birden fazla safsata başlığı altında incelendi.

 Son olarak,  bu çalışmanın  herkesin aynı düşüncede birleşmesini  sağlamak gibi bir amacı olmadığını vurgulayalım.  Hedefimiz, hem kendi söylediğimiz sözlerdeki türlü mantık hatalarını, hem de başkalarının söylediklerini hatasız anlama yetimizi geliştirmek, deyiş yerindeyse, “dolduruşa gelmekten” korunmaktır.  Böylece özellikle de sanal iletişim ortamlarını ve de tartışma ortamlarını  verimsiz kılan nedenlerin ortadan kalkmasına katkıda bulunmayı umuyoruz.

Mehmet Sayım KARACAN

4A Çevresi, Safsata Çalışma Grubu Koordinatörü